Edward Hanke, urodzony 14 stycznia 1895 roku w Bytomiu, to postać, która wpisała się w historię Polski jako wybitny lekarz oraz społeczny działacz. Jego życie i praca były ściśle związane z dążeniem do niepodległości. Hanke zasłynął także jako honorowy obywatel Chorzowa, co świadczy o jego znaczeniu dla lokalnej społeczności.
Zmiał w 28 października 1975 roku w Chorzowie, pozostawiając po sobie trwały ślad w pamięci mieszkańców, którzy docenili jego zaangażowanie i oddanie sprawom społecznym.
Życiorys
Edward Hanke, żyjący w latach 1886-1975, urodził się w rodzinie o terapeutycznych tradycjach. Jego ojciec, Maksymilian Hanke (1866-1939), był lekarzem oraz działaczem narodowym, co wywarło znaczący wpływ na przyszłe życie Edwarda. Swoją edukację rozpoczął w Bytomiu, gdzie ukończył gimnazjum, a następnie kontynuował studia medyczne w Wrocławiu, Monachium i Berlinie. W 1921 roku zdobył dyplom we Lwowie. W trakcie studiów angażował się w działalność tajnych organizacji polskich studentów, takich jak Grupa Narodowa i Związek Młodzieży Polskiej.
W 1918 roku, jeszcze przed ukończeniem studiów, podjął pracę w Szpitalu Miejskim w Gliwicach. Edward Hanke aktywnie uczestniczył w Powstaniu Wielkopolskim, służąc jako podporucznik w 19. Pułku Strzelców Wielkopolskich, oraz brał udział w obronie Lwowa. W późniejszym czasie integrował się z Pułkiem Strzelców Bytomskich, pełniąc w nim rolę oficera oświatowego i stawiając czoła bolszewikom.
W czerwcu 1920 roku, jako cywil, podjął zatrudnienie w Polskim Komisariacie Plebiscytowym w Bytomiu. W ramach akcji plebiscytowej napisał 14 opracowań dotyczących Górnego Śląska. Dodatkowo prowadził kursy sanitarne organizowane przez PCK w Bytomiu oraz Zabrzu. Hanke był także aktywny w II i III powstaniu śląskim, odpowiedzialny za zarządzanie punktami sanitarnymi w Koszęcinie oraz w Sośnicy k. Gliwic.
Po podziale Górnego Śląska w 1922 roku, gdy Bytom znalazł się w granicach Niemiec, Hanke przeniósł się do Królewskiej Huty, obecnie znanej jako Chorzów. Tam, jako lekarz w kasie chorych oraz w kolejowej Spółce Brackiej, kontynuował działalność. Jako stypendysta Fundacji Rockefellera zdobył ROCZNE studia z zakresu higieny na uniwersytecie w Baltimore w Stanach Zjednoczonych.
Hanke pracował w Wydziale Pracy i Opieki Społecznej Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego oraz jako reprezentant Ministerstwa Zdrowia Publicznego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w Chorzowie, a także angażował się w organizacje lekarskie. Był przewodniczącym Związku Gospodarczego Lekarzy Polaków na Śląsku oraz członkiem zarządu głównego Związku Lekarzy Państwa Polskiego. Od 1935 roku zasiadał w zarządzie Śląskiej Izby Lekarskiej, dysponując stałą delegaturą przy Naczelnej Izbie Lekarskiej w Warszawie.
Pełnił rolę radnego w Radzie Miejskiej Chorzowa, a w latach 1934-1937 był wiceprzewodniczącym Rady. Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany przez gestapo w Chorzowie, osadzony w obozie w Sosnowcu, a następnie wysiedlony do Częstochowy. Tam pracował jako lekarz w Zakładach Włókienniczych „Warta”, równocześnie prowadząc wykłady z anatomii w tajnym uniwersytecie.
Po wojnie Hanke został mianowany organizatorem zrzeszeń lekarskich, a następnie komisarzem organizacyjnym służby zdrowia na Śląsku Opolskim. Pełnił także funkcję komisarza Okręgowej Izby Lekarskiej w Katowicach, a później wiceprzewodniczącego tej samej Izby. W latach 1945-1949 był przewodniczącym Związku Zawodowego Lekarzy Województwa Śląsko-Dąbrowskiego, a od 1951 roku pełnił rolę zastępcy przewodniczącego Rady Miejscowej Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia w Chorzowie.
Edward Hanke współzałożył i działał w Polskim Towarzystwie Lekarskim, organizując koło w Chorzowie i katowicki oddział Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego. Od 1965 roku był jednym z współzałożycieli oraz aktywistów Polskiego Towarzystwa Historii Medycyny. W wyniku jego pracy w Chorzowie powstała Poradnia Przeciwreumatyczna w 1950 roku, a w następnych latach otwarto oddział reumatologiczny w Szpitalu Miejskim, którym Hanke kierował aż do przejścia na emeryturę w 1971 roku.
W ciągu swojej kariery Edward Hanke napisał wiele publikacji dotyczących medycyny, w tym zagadnień związanych z chorobami wewnętrznymi, zawodowymi, reumatologią oraz historią medycyny, a także działalnością niepodległościową. Pośmiertnie został uhonorowany tytułem honorowego obywatela miasta Chorzowa oraz członka honorowego Polskiego Towarzystwa Lekarskiego i Polskiego Towarzystwa Historii Medycyny. Zmarł 28 października 1975 roku w Chorzowie, a jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu miejskim.
Odznaczenia
Edward Hanke został odznaczony licznymi wyróżnieniami, takimi jak Order Sztandaru Pracy II klasy, Śląski Krzyż Powstańczy oraz Wielkopolski Krzyż Powstańczy. Jego wkład w rozwój wiedzy i medycyny jest znaczący.
W 2000 roku powstała rozprawa doktorska, poświęcona jego życiu i pracy, która została zrealizowana na Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach.
Przypisy
- Dekomunizacja trwa. Kolejna zmiana nazwy ulicy w Chorzowie. [w:] Tuba Chorzowa [on-line]. 18.07.2018 r. [dostęp 29.06.2020 r.]
Oceń: Edward Hanke