Kamienica przy ul. Dworcowej 22 w Bytomiu

---

Historia

Teren, na którym w przeszłości krzyżowały się ulice Bahnhofstrasse i Gymnasialstrasse, znane dzisiaj jako ul. Dworcowa oraz ul. Stanisława Moniuszki, stanowił jedno z najbardziej pożądanych miejsc w Bytomiu, sprzyjających działalności usługowej. Działalność gospodarczą w tym rejonie rozpoczęli Alfred Katz, znany bytomianin, oraz Max Bloch, radca sanitarny i lekarz. Ich decyzja o budowie kamienicy w tym lokalizacji wpłynęła znacząco na rozwój tego obszaru.

Projekt architektoniczny budynku oraz wszelkie obliczenia statyczne wykonał Wilhelm Heller z Wrocławia w lutym 1905 roku. Rozpoczęcie prac budowlanych miało miejsce w tym samym roku, a ich nadzór sprawował właśnie Heller. W maju 1905 roku zaszły niewielkie zmiany w projekcie piwnic, natomiast w lipcu tego roku zaplanowano instalację kanalizacyjną oraz zabudowę łazienek. W październiku 1905 umieszczono osiem lampionów nad oknami wystawowymi, a w kwietniu 1906 roku zrealizowano kolejne drobne zmiany w znanej restauracji Wyszynk Kisslinga.

Budynek został szczegółowo opisany w artykule ilustrowanym, opublikowanym w trzech numerach czasopisma „Ostdeutsche Bau-Zeitung” w maju 1906 roku, w którym określono go jako mieszkalno-handlowy.

Podczas budowy kamienicy swoje umiejętności wniesli:

• G. Ollendorff z Wrocławia, L. Rosenbund z Bytomia – prace stolarskie,
• M. G. Schott z Wrocławia – pawilon i pracownia fotograficzna, prace ślusarskie,
• Otto Scholz Nachf. z Wrocławia – poręcze balkonowe,
• A. Lehmanss Nachf. z Wrocławia – poręcze schodowe,
• Silberberg z Bytomia – schody,
• H. Fleischhauer z Wrocławia – okna wystawowe,
• J. Hoppek z Bytomia i G. Rezepka z Wrocławia – roboty szklarskie,
• A. Seiler z Wrocławia – przeszklenia mozaikowe,
• W. Schlesinger z Bytomia – prace malarskie,
• Julius Wentzel z Katowic – prace rzeźbiarskie,
• Alfred Katz z Bytomia – instalacja gazowa oraz wodna, okładziny ścienne,
• Siegersdorfer Werke – glazurowane kafle zastosowane na fasadzie,
• Thum z Bytomia i Erhlich ze Strzelec Opolskich – prace dekarskie,
• firma Schwarz & Sedlaczek z Wrocławia – wodne ogrzewanie centralne,
• Wolffsohn i Glowania z Bytomia – instalacja elektryczna,
• A. Brendgen z Wrocławia – dostawa tapet,
• Ossig z Bytomia – prace tapeciarskie,
• Vereinigung Deutscher Parkett-Fabriken z Wrocławia – parkiety,
• Garisch & Co – prace asfaltowe.

Podczas ceremonii otwarcia, radca budowlany oraz architekt Karl Brugger wygłosił laudację, w której podkreślał wyjątkowe rozwiązania konstrukcyjne zaproponowane przez Wilhelma Hellera. Właścicielami kamienicy zostali inwestorzy Max Bloch oraz Alfred Katz, a w roku 1906 uruchomiono Wyszynk Kisslinga.

Wilhelm Heller w 1909 roku zaprojektował również okno połaciowe w izbie dla pokojówki w apartamencie mieszczącym się na trzecim piętrze. W 1924 roku w budynku otwarto lokal pod nazwą „Erstes Kulmbacher”, który należał do S. Bobrka, a od 1927 roku działała tam restauracja „Spezialausschank Sandlerbräu” prowadzona przez Josefa Kollera. W 1927 roku, wspomniane wcześniej atelier fotograficzne, mieszczące zakład fotograficzny Atelier Germania, zostało przebudowane na mieszkania.

Niestety, w późniejszych latach budynek przeszedł rozwój i częściowo uległ zniszczeniu. Metalowe ozdoby straciły na swej estetyce, a wiele z nich uległo korozji. W latach 1930–1937, własność kamienicy przeszła w ręce spadkobierców Dr. Blocha, a od 1937 roku stanowiła własność kupca Jakuba Jaworskiego. W 1946 roku cztery mieszkania w kamienicy przydzielono górnikom-repatriantom z Francji.

Kamienica z dobudówkami została wpisana 17 grudnia 1997 roku do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego (numer rejestru: A/1667/97). W 2005 roku w jej murach mieścił się oddział Dominet Banku. Obecnie, w roku 2020, w budynku funkcjonują takie instytucje jak: wytwórnia muzyczna Box Music, apteka, kancelaria notarialna, Bar Pierożek, gabinet ginekologiczny oraz sklep obuwniczy.

Architektura

Kamienica przy ul. Dworcowej 22 w Bytomiu prezentuje imponującą narożną architekturę czterokondygnacyjną, która wciąga spojrzenia mieszkańców i gości miasta.

Na parterze, zbudowanym z betonu, przewidziano przestrzeń na dwa sklepy oraz restaurację, co czyni ten budynek miejscem tętniącym życiem. Kolejne piętra budynku są zaplanowane na okazałe mieszkania rodzinne, z pierwszym i drugim piętrem dedykowanym dwóm dużym lokalom mieszkalnym, natomiast na trzecim piętrze znajduje się jedno mieszkanie rodzinne oraz pracownia fotograficzna. Co ciekawe, na tym ostatnim poziomie znajdują się galerie balkonowe, które wychodzą zarówno na ulicę, jak i na podwórze; ich konstrukcja została uzyskana przez cofnięcie ściany zewnętrznej, co było rezultatem wymogów nadzoru budowlanego dotyczących wysokości gzymsu oraz nachylenia dachu.

Naroże budynku zdobi pawilon, oparty na żelaznej konstrukcji, na której umieszczono wachlarzowaty szklany daszek. Niestety, ten element architektoniczny nie zachował się na przestrzeni lat. W pawilonie mieściła się poczekalnia do atelier fotograficznego, co podkreśla funkcjonalny charakter budynku.

Warto zwrócić uwagę na elewację od strony ulicy, która została pokryta glazurowanymi kaflami w kremowych odcieniach, z jasnoniebieskimi przerywnikami oraz ciemnymi drewnianymi detalami. Elementy metalowej konstrukcji w jej obrębie mają charakter dekoracyjny, dodając całości niepowtarzalnego stylu.

Okna wystawowe, bogato zdobione, powstały z wyjątkowego materiału – stopu Durana-Metall, łączącego miedź, cynk oraz dodatek glinu i żelaza. Narożniki elewacji są obłożone ozdobną blachą, a także rzeźbami głowy Hermesa i owocującymi sowami, które dodają szczytu elegancji. W podwórzu, elewacje budynku wyłożono prostymi cegłami licówkami w odcieniu biało-żółtym, co podkreśla geometryczny porządek całej struktury tej niebanalnej kamienicy.

---

Oceń: Kamienica przy ul. Dworcowej 22 w Bytomiu

---