Zakład kąpielowy w Bytomiu, znany również pod niemiecką nazwą Hallenschwimmbad in Beuthen, to obiekt, który ma swoje korzenie w roku 1934.
Jest to nie tylko miejsce do rekreacji, ale również cenny zabytek, który został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.
W przyszłych artykułach przybliżymy historię oraz znaczenie tego wyjątkowego zakładu kąpielowego w skali lokalnej oraz regionalnej.
Historia
W Bytomiu publiczna łaźnia istnieje najprawdopodobniej od XV wieku. W miarę rozwoju miasta, w połowie XIX wieku, ujawniła się potrzeba stworzenia nowego obiektu tego typu. Tak ż zaistniała łaźnia powstała w 1868 roku, oferując różnorodne pomieszczenia łazienkowe wraz z prysznicami oraz basenem kąpielowym.
Po zburzeniu łaźni miejskiej z 1868 roku, usytuowanej w zabytkowym parku miejskim, zaplanowano budowę nowego obiektu. Projekt nowego budynku został przygotowany w 1927 roku, a rok później odbył się konkurs na jego realizację. Budynek zaprojektowany w stylu funkcjonalistycznym został stworzony przez architektów Alberta Stütza i Moritza Wolfa, chociaż inne źródła wskazują, że jego twórcą był Carl Schmidt. Budowę zainicjowano w maju 1929 roku, ale działania te wstrzymano z powodu skutków wielkiego kryzysu. Ukończenie budowy miało miejsce w 1934 roku, a obiekt przekazano do użytku 15 kwietnia.
Nowa łaźnia oprócz basenu o nietypowych wymiarach (33,3 metra na 12,5 metra) była wyposażona w nowoczesne łaźnie i kompleks fizjoterapeutyczny. Dzięki dostępowi do naturalnych źródeł solanki, obiekt zyskał status zakładu przyrodoleczniczego, gdzie oferowano m.in. łaźnię parową oraz kąpiele jodoborowe i kwasowęglowe. Zasilanie solanką z szybu KWK „Centrum” zakończono prawdopodobnie w latach 60. XX wieku.
W latach 50. XX wieku nowy obiekt w Bytomiu był największą krytą pływalnią w Polsce, gdzie regularnie odbywały się zawody sportowe, a miesięczna frekwencja wynosiła około 30 tys. osób. Działalność sportowa obejmowała również zajęcia wychowania fizycznego dla młodzieży szkolnej w latach 60. XX wieku. Na basenie trenował znany polski olimpijczyk Gotfryd Gremlowski pod okiem Jerzego Królika, a także zawodnicy sekcji piłki wodnej klubu Polonii Bytom.
Remont basenu prowadzonego przez firmę Troll trwał od 2009 do 2012 roku, a obiekt został ponownie otwarty 1 czerwca 2012 roku. Zmodernizowano m.in. misę basenową, która teraz miała głębokość 2 metrów, co było podyktowane występującymi szkodami górniczymi. Ośrodek Sportu i Rekreacji w Bytomiu, odpowiedzialny za zarządzanie obiektem, wszczął postępowanie przeciwko wykonawcy remontu, zarzucając mu nieterminowe oraz niewłaściwe przeprowadzenie prac budowlanych.
Architektura
„Obiekt zaprojektowano w ramach modernizmu, co wpływa na jego unikalny charakter. Można zauważyć, że ściany nośne są wykonane z żelbetonu, a konstrukcja dachu hali basenowej składa się ze stali.
Wykończenie ścian jest zróżnicowane: cegła klinkierowa, piaskowiec oraz jasne płytki ceramiczne tworzą spójną i estetyczną całość. Bryła budynku została starannie zaplanowana wokół wewnętrznego dziedzińca, dzięki czemu prezentuje się bardzo harmonijnie.
Obiekt jest rozczłonkowany, składa się z kilku prostopadłościennych części. Największą z nich jest doświetlona z trzech stron trójkondygnacyjna hala basenu. Najbardziej imponująca jest jednak sześciokondygnacyjna wieża, osiągająca wysokość 22,6 metra, w której zlokalizowano kotłownię oraz zbiorniki na wodę ciepłą i zimną, jak również na solankę.”
Wyposażenie
Zakład pierwotnie był wyposażony w różnorodne udogodnienia, które miały na celu zapewnienie komfortu oraz efektywności terapeutycznej. W skład jego infrastruktury wchodził kryty basen o wymiarach 33,3 na 12,5 metra, charakteryzujący się głębokością wynoszącą 3,5 metra. W obiekcie znaleźć można było również dział masażu, tradycyjne łaźnie z wannami, saunę oraz pomieszczenia dedykowane zabiegom przyrodoleczniczym, takich jak kąpiele tlenowe, jodoborowe, kwasowęglowe i solankowe.
Wysoko zmineralizowana solanka, która była podstawowym składnikiem wielu terapii, była pozyskiwana z pobliskiej kopalni węgla kamiennego „Centrum”. Woda do zakładu była wydobywana z głębokości około 700 metrów, co zapewniało jej unikalne właściwości. Dzięki temu w ośrodku leczono wiele schorzeń, w tym m.in. nerwice pourazowe, reumatyzm, choroby serca, schorzenia dróg oddechowych oraz problemy ginekologiczne.
Jednakże, dostarczanie solanki z kopalni zostało przerwane w latach 60. XX wieku, a w miejsce tej naturalnej wody wprowadzono roztwór soli ciechocińskiej. Po remoncie, który zakończono w 2012 roku, niestety nie przywrócono działalności basenu solankowego. Z pewnością była to strata dla wielu kuracjuszy poszukujących właściwości zdrowotnych tego źródła uzdrowiskowego.
W ramach przebudowy, na parterze zakładu powstała także kawiarnia z tarasem, co dodało charakteru i umożliwiło relaks w otoczeniu bujnej roślinności, w tym palm i bananowców. Dodatkowo, podczas remontu zainstalowano nowoczesny brodzik z biczami wodnymi oraz windę dla osób niepełnosprawnych, co znacząco poprawiło dostępność obiektu dla wszystkich gości.
Przypisy
- Grażyna Kuźnik: Kąpiel na gwizdek, w solance, a kawą i książką. Łaźnie pękały w szwach, są już wspomnieniem. [w:] "Nasz Tygodnik" (dodatek do "Dziennika Zachodniego") wyd. 3-H-I, 21.10.2022 r., s. 7
- Anna Syska, Tomasz Kiełkowski (fot.): Styl gotycki wyklucza się. Międzywojenna architektura w województwie śląskim. Katowice: Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego, 2015 r., s. 45. ISBN 978-83-85871-69-9
- Bytomianie tęsknią za solanką [w:] "Życie Bytomskie" nr 19, 10.05.2015 r.
- Renges 2014 r., s. 92
- Renges 2014 r., s. 104
- Branicki 2013 r.
- Nowacka-Goik 2012a r.
- Nowacka-Goik 2012b r.
- Syska 2011 r., s. 335
- Syska 2011 r., s. 336
- Madeja 2011 r.
- Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 30.10.2020 r.. wkz.katowice.pl. [dostęp 30.10.2020 r.]
- Stütz, Brück 1934 r., s. 773
- Stütz, Brück 1934 r., s. 774
- Stütz, Brück 1934 r., s. 775
- Stütz, Brück 1934 r., s. 777
- Bonifacy Gajdzik, Stanisław Ziemba: Czarny Śląsk. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1952 r., s. 68
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty sportowe":
Dolomity Sportowa Dolina | Miejska Hala Sportowa w Bytomiu | Stadion im. Edwarda Szymkowiaka | Stadion Szombierek Bytom | Lodowisko przy ul. Kazimierza Pułaskiego w BytomiuOceń: Zakład kąpielowy w Bytomiu