Krzyż kamienny w Bytomiu


W Bytomiu znajduje się wyjątkowa kamienna rzeźba średniowieczna, która wzbudza zainteresowanie nie tylko ze względu na swoje pochodzenie, ale także na złożoną historię z nią związaną. Ten krzyż kamienny w Łagiewnikach został wpisany do rejestru zabytków ruchomych województwa śląskiego. Jego wysokość wynosi 57 centymetrów; według dra Edwarda Głuchowskiego stworzono go z piaskowca, który w przeszłości występował w okolicach Kłodzka. Alternatywne źródła wskazują, że materiałem użytym do jego wykonania mógł być granit.

W formie przypominającej literę T, obiekt ten przypomina kowadło. Choć powszechnie przyjmuje się, że jest to jego pierwotna postać, na jego powierzchni dostrzec można ukośne znaki krzyżyków. Według dra Janowskiego, mogą one mieć pogańskie znaczenie, co sugeruje ich fragmentaryczność. Rzeźba bywa określana jako krzyż pokutny, co oznacza, że mogła być jednym z elementów ugody między zabójcą a rodziną ofiary. Ta nazwa jednak stosowana jest ogólnie do wielu kamiennych krzyży, co może wprowadzać w błąd.

Wracając do specyfiki łagiewnickiego krzyża, jego przyczyna postawienia pozostaje nieznana, jednak niezależnie od tego, jest uważany za najstarszy zabytek w Bytomiu. Rzeźba osadzona jest na solidnym murowanym postumencie, na którym w 1997 roku tablicą umieszczono napis: KAMIENNY KRZYŻ POKUTNY Z WCZESNEGO ŚREDNIOWIECZA, / ZNAK WIARY POKOLEŃ, W TRADYCJI LUDU, / PAMIĄTKA APOSTOŁÓW SŁOWIAN / CYRYLA I METODEGO. Treść tego napisu wskazuje na silne związki z ludowymi tradycjami, chociaż istnieją przesłanki sugerujące, że rzeźba mogła powstać znacznie później. Dr Janowski sugeruje nawet datę IV wieku jako możliwy okres jej stworzenia.

Legendy ludowe łączą ten krzyż z postaciami świętych Cyryla i Metodego, jednak nie ma żadnych dowodów potwierdzających ich obecność w Łagiewnikach. Warto również nadmienić, że w lipcu 2011 roku obiekt został zdewastowany przez oblany żółtą farbą, lecz w tym samym roku podjęto działania w celu jego oczyszczenia.

Przypisy

  1. Michał Zalewski: Krzyż pokutny. silesiacum.pl, 18.05.2024 r.
  2. Daniel Wojtucki, Stanisław Zobniów: Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej. Wrocław: 2017, s. 114, 115.
  3. Daniel Wojtucki, Stanisław Zobniów: Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej. Wrocław: 2017, s. 603, 604.
  4. Arkadiusz Dobrzyniecki. Dlaczego nie - pokutne? Problem funkcji kamiennych krzyży na Ziemi Świdnickiej. „Rocznik Świdnicki.”, 2009, s. 7-21.
  5. Świerczek 1991, s. 283.
  6. Świerczek 1991, s. 279.
  7. Ślęzak 1996, s. 84.
  8. Ślęzak 1996, s. 83.
  9. Marusa 2011.
  10. Jeleń 2011.

Pozostałe obiekty w kategorii "Rzeźby":

Lew śpiący (Bytom) | Świetlik (rzeźba w Bytomiu)

Oceń: Krzyż kamienny w Bytomiu

Średnia ocena:4.77 Liczba ocen:25