Łagiewniki (Bytom)

---

Nazwa

Nazwa tej dzielnicy ma swoje korzenie w średniowieczu. Dawniej była niezależną wsią, która w XIX wieku, w wyniku dynamicznych procesów urbanizacyjnych, została wchłonięta przez Bytom. Dokumenty z XIII wieku wskazują na pierwsze wzmianki o niej – pojawia się w nich jako Legewnicz (1254), a później jako Lagebniky (1532), Lagiewniki (1659), Lagiewnik (1783), Lagiewnitz, Ober u. Mittel (1845) oraz Łagiewniki (1920). W okresie międzywojennym w użyciu była także efemeryczna i niehistoryczna niemiecka nazwa Hohenlinde. Wcześniej Niemcy posługiwali się zniemczoną wersją Lagiewnitz.

Terminy źródłowe wywodzą się od łagiewnika, pracownika wsi służebnej, który dawniej specjalizował się w produkcji łagwi – naczyń przeznaczonych do transportowania, przechowywania oraz spożywania różnych napojów na dworach książęcych. Były to naczynia klepkowe, stanowiące wytwór z drewna. Określenie łagiewnik wywodzi się z średniowiecznego pojęcia bednarza, który obecnie produkuje beczki tą samą metodą. W tamtych czasach, oprócz beczek, z klepek wytwarzano również inne pojemniki, takie jak wiadra, kubki, misy czy talerze.

Według historyków, łagiewnicy mieli również za zadanie wytwarzanie i dostarczanie napojów na dwory królewskie oraz książęce. Ich działalność obejmowała warzenie piwa oraz produkcję miodu, co sugeruje, że mogli być także słodownikami, piwowarami bądź miodowarami. W Polsce funkcjonuje wiele innych miejscowości noszących tę znaczącą historyczną nazwę – Łagiewniki.

Historia

Warto wspomnieć o historycznym znaczeniu Łagiewnik, które zostały po raz pierwszy wymienione w dokumencie lokacyjnym miasta Bytomia z 1254 roku. Już od początków swojego istnienia, miejscowość ta była rozległa, a w 1532 roku podzielono ją na trzy odrębne wsie: Łagiewniki Górne, Średnie oraz Dolne. Miejsca te miały ogromny wpływ na rozwój regionu, szczególnie po odkryciu bogatych złóż węgla kamiennego przez Salomona Isaaca w 1790 roku.

W wyniku tego odkrycia, rok później na terenach Łagiewnik Dolnych zainaugurowano działalność kopalni Prinz Karl von Hessen. W następujących latach, m.in. w 1798 oraz 1809, powstały także huta „Królewska” (Königshütte) oraz huta cynku „Lydognia”, która funkcjonowała do 1810 roku. Obok hut zorganizowano kolonię przemysłową, Królewska Huta, która, po zjednoczeniu pobliskich kolonii fabrycznych, zyskała prawa miejskie w 1868 roku.

W 1822 roku otwarto kopalnię „Florentine”, znaną później jako „Łagiewniki”, oraz hutę cynku „Marienwunsch” w 1826 roku, która została zamknięta w 1870. Lata 1831–1832 przyniosły tragedię w postaci epidemii cholery, która dotknęła lokalną społeczność, prowadząc do licznych zgonów. Wzrost znaczenia przemysłu ciężkiego miał istotny wpływ na liczebność mieszkańców, co potwierdzają dane przedstawione w poniższej tabeli:

Rok	Liczba mieszkańców
1783	211
1817	359
1825	431
1884	5681
1910	10853

W 1857 roku, Hubert von Tiele-Winckler założył hutę „Hubertus”, która później była znana jako Huta „Zygmunt”, obecnie już nieistniejąca, będąca w latach 1944–1945 podobozem KL Auschwitz. Równocześnie, w 1860 roku, działalność rozpoczęła Spółka Wapienna („Lagiewniker Kalk-Societät”), która zawarła długotrwały kontrakt z miastem na wydobycie wapienia. Kamień z tego złoża został wykorzystany m.in. do rozbudowy Kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bytomiu, a także jednego z okolicznych ewangelickich kościołów.

Pierwszy budynek szkolny w Łagiewnikach został wybudowany w 1874 roku, jednak po pięciu latach przeniesiono szkołę do nowego obiektu, a stary zamieniono na kaplicę. W 1910 i 1912 roku powstały dwie nowe szkoły, a w latach 1895–1896, staraniem ks. Norberta Bonczyka, zbudowano neoromański kościół św. Jana Nepomucena, zaprojektowany przez Paula Jackischa.

W 1904 roku doszło do połączenia Łagiewnik Górnych i Średnich w jedną gminę Hohenlinde, dla której w 1910 roku zbudowano ratusz. Również w 1908 roku otwarto park „Zieleniec”. W początkach 1919 roku, w Łagiewnikach powstało gniazdo Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Śląsku, które w następnym roku liczyło 154 członków. Podczas plebiscytu, większość mieszkańców, bo aż 58%, opowiedziała się za Polską, co doprowadziło do przyłączenia gminy do kraju po podziale Górnego Śląska w 1922 roku. Po zniesieniu powiatu świętochłowickiego, 1 kwietnia 1939 roku miasteczko weszło w skład powiatu katowickiego.

Ostatecznie, 1 kwietnia 1951 roku gmina Łagiewniki została zniesiona, a jej teren włączono do Bytomia.

Sport

W Łagiewnikach, od momentu swojego powstania w 1919 roku aż do 2015 roku, funkcjonował klub piłkarski ŁKS Łagiewniki. W trakcie swojego istnienia, zespół ten rywalizował w różnych rozgrywkach, a w ostatnich latach działalności grał w klasie okręgowej. Wśród piłkarzy, którzy reprezentowali klub w latach 80. wyróżniał się Michał Probierz, a także Ryszard Gilge (znany także jako Nowakowski), Robert Wobnic oraz Krzysztof Mosz.

Stadion klubu, który znajduje się przy ul. Krzyżowej 3, miał pojemność 3000 miejsc siedzących. Z biegiem lat, szczególnie w 2011 roku, zauważono, że wśród mieszkańców tej dzielnicy najpopularniejszym klubem sportowym stał się Ruch Chorzów. Co ciekawe, Łagiewniki w tamtym czasie były jedyną dzielnicą w Bytomiu, gdzie nie dominowali fani Polonii Bytom, co świadczy o różnorodności sportowych pasji mieszkańców.

Zabytki

W obrębie Łagiewnik, dzielnicy Bytomia, znajduje się wiele interesujących zabytków, które przyciągają uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów. Oto kilka z nich:

• średniowieczny krzyż pokutny,
• Remiza strażacka z 1911 roku,
• Osiedle robotnicze Kolonia Zgorzelec z lat 1897–1901,
• Fortyfikacje Obszaru Warownego Śląsk – punkt oporu „Łagiewniki”, powstałe w latach 1936–1939.

Każdy z tych obiektów nie tylko świadczy o historycznym znaczeniu tej dzielnicy, ale także stanowi cenny element kulturowego dziedzictwa regionu.

Komunikacja

W rejonie granicy Łagiewnik i Chropaczowa zlokalizowany jest trójkąt torowy, który jest intensywnie wykorzystywany przez linie tramwajowe nr 7 i 17. Odnaleźć tutaj można także przystanki autobusowe obsługujące takie linie jak 102, 127, 201, 227 oraz 830N.

Ulica Świętochłowicka, biegnąca przez Bytom, tworzy pogodny szlak do ulicy Bytomskiej w Świętochłowicach, co jest istotnym połączeniem komunikacyjnym w tym obszarze. Dodatkowo, ta ulica prowadzi w kierunku Drogowej Trasy Średnicowej, co znacząco ułatwia komunikację w mieście i jego okolicach.

Ludzie urodzeni w Łagiewnikach

W Łagiewnikach, małej miejscowości, przyszli na świat znani ludzie, których osiągnięcia i działalność zasługuje na uwagę. Oto niektórzy z nich:

• Henryk Markwica – duchowny rzymskokatolicki,
• Feliks Piotr Musialik – górnik, dziennikarz oraz folklorysta,
• Robert Nowoczek – kolarz oraz trener kolarstwa,
• Eryk Tatuś – reprezentant Polski w piłce nożnej,
• Roman Szewczyk – także reprezentant Polski w piłce nożnej,
• Roman Strzałkowski – kolejny reprezentant Polski w piłce nożnej,
• Michał Probierz – selekcjoner reprezentacji Polski w piłce nożnej.

---

Oceń: Łagiewniki (Bytom)

---