Karb (Bytom)

Dzielnice

Karb, znany również pod niemiecką nazwą Karf, to jedna z dzielnic Bytomia, usytuowana w południowo-zachodniej części miasta. Jest to miejsce o bogatej historii, które kiedyś funkcjonowało jako kolonia robotnicza. Zostało ono oficjalnie przyłączone do Bytomia 1 kwietnia 1951 roku, co znacząco wpłynęło na jego rozwój i integrację z resztą miasta.

Przed rokiem 1875 Karb stanowił część dawnej wsi Miechowic, co podkreśla jego historyczne powiązania z otaczającymi obszarami.

Etymologia nazwy

Nazwa „Karb” jest przedmiotem różnych interpretacji etymologicznych, co czyni ją interesującą w kontekście historycznym. Pochodzenie tej nazwy można łączyć z rozmaitymi słowami, którymi próbowano zdefiniować związek z tą osadą.

Jednym z propozycji jest etymologia związana z wyrazem „kar”, co przekłada się na pojęcia takie jak wąwóz lub kotlina. Tego typu interpretacje sugerują, że nazwa mogła mieć związek z ukształtowaniem terenu.

Inną hipotezą jest powiązanie z terminem „karp”, który istotnie łączy się z hodowlą ryb, w szczególności karpia. Ta konotacja może wskazywać na lokalne tradycje związane z akwakulturą.

Kolejną wersją jest pochodzenie od słowa „karw”, które w starszym języku oznaczało wół. To z kolei może sugerować rolniczy charakter regionu, uwypuklając znaczenie wypasu bydła w historii miejscowości.

Ostatnio, niektórzy badacze tłumaczą nazwę „karb” w kontekście działalności komory celnej, która zajmowała się karbowaniem, czyli oznaczaniem liczby wozów przejeżdżających przez dany obszar, co mogło być istotne z perspektywy handlowej.

Historia

W 1451 roku po raz pierwszy wspomniano o stawie Karwia, z kolei w 1455 roku odniesiono się do istnienia dwóch stawów, w których prawdopodobnie prowadzono hodowlę ryb aż do XVIII wieku. Jeśli chodzi o początek XIX wieku, osada ta posiadała skromną zabudowę, w której znajdowała się między innymi gospoda z końca XVIII stulecia, a także zagrody oraz pola uprawne. Inicjatywa osadnicza powiązana z działalnością górniczą miała miejsce, gdy Franz Aresin sprowadził do Karbia pracowników dla tworzonej w Miechowicach kopalni galmanu Maria, która rozpoczęła swoją działalność w 1823 roku.

Zabudowania w miejscowości powstawały głównie wokół skrzyżowania dróg łączących Miechowice z Bytomiem oraz Rudę z Tarnowskimi Górami. W 1850 roku przez Karb przeprowadzono normotoryjną linię kolejową (zob. stacja Bytom Karb), a cztery lata później otwarto również dwie linie kolejowe wąskotorowe. Na północ od Wzgórza Gryca działała kopalnia piasku, a jej pozostałości były widoczne jeszcze w latach 90. XX wieku. Wzrost działalności górniczej oraz rozwój transportu przyczyniły się do powstawania kolonii i znaczącego przyrostu liczby mieszkańców.

Karb początkowo był częścią wsi Miechowice, stanowiąc jej kolonię. Dopiero w 1875 roku miejscowość wyodrębniła się i utworzyła samodzielną gminę; w tym momencie kolonia liczyła jedynie 48 właścicieli domów. W początkach XX wieku Karb zyskał status kolonii robotniczej, w której mieszkali głównie pracownicy huty żelaza Julia oraz kopalni węgla kamiennego Bobrek.

W latach 1928-1951 Karb należał do gminy Bobrek-Karb, a 1 kwietnia 1951 roku został włączony do Bytomia. Niestety, działalność wydobywcza w Karbiu doprowadziła do wielu szkód górniczych, prowadząc do likwidacji kilku budynków mieszkalnych, w tym zamknięcia restauracji McDonald’s.

Obiekty na terenie dzielnicy

Dzielnica Karb jest zdecydowanie dobrze skomunikowana, gdyż przebiega przez nią droga krajowa nr 94. Na terenie tej popularnej lokalizacji można znaleźć wiele interesujących obiektów, które warto poznać.

Wśród najważniejszych miejsc wyróżniają się:

  • Kopalnia Węgla Kamiennego Bobrek-Piekary,
  • zabytkowy neogotycki kościół pw. Dobrego Pasterza z 1909 roku,
  • dom zakonny wspólnoty Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej,
  • kaplica pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Domu Sióstr Służebniczek NMP Niepokalanie Poczętej (ul. ks. Popiełuszki 6),
  • kaplica pogrzebowa na cmentarzu przy ul. ks. Popiełuszki,
  • stacja kolejowa Bytom Karb, która obsługuje pociągi osobowe relacji Katowice-Lubliniec,
  • Cmentarz parafialny przy ul. ks. Popiełuszki,
  • Centrum Handlowe Plejada Bytom,
  • Przedszkole nr 36 w Bytomiu,
  • Gimnazjum nr 8 im. J. Korczaka w Bytomiu,
  • Szkoła Podstawowa nr 21 im. J. Lompy w Bytomiu,
  • Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Województwa Śląskiego, koło Karb,
  • Młodzieżowy Dom Kultury nr 2,
  • Park im. Marii Konopnickiej.

Te różnorodne instytucje i miejsca czynią Karb obszarem atrakcyjnym zarówno dla mieszkańców, jak i turystów.

Przypisy

  1. Michał Zieliński: Życie w mieście, które się wali: „Tutaj kiedyś stał mój dom”. Grupa WP, 02.03.2018 r. [dostęp 05.06.2018 r.]
  2. a b c d e f g h i j Adam Kubacz: Nazwy miejscowe i terenowe (łanowe na terenie Miechowic). [w:] Gazeta Miechowic [on-line]. [dostęp 05.06.2018 r.]
  3. Tomasz Nowak: Tąpnęło i po burgerach. [w:] Życie Bytomskie [on-line]. 13.06.2016 r. [dostęp 05.06.2018 r.]
  4. Christine Maria Przybyła. „Witamy na Bobrku!”, czyli zmiana i trwanie bytomskiej kolonii robotniczej po okresie transformacji ustrojowo-ekonomicznej. „Journal of Urban Ethnology”, 102 s., 2015 r. ISSN 1429-0618.
  5. Edward Wieczorek, Leonard Kłos: Miechowice i okolice. Przyroda i zabytki. Bytom: Urząd Miejski w Bytomiu, 2013 r., s. 23. ISBN 978-83-62234-72-1.
  6. Michał Brzezinka, Wojciech Brol: Prognoza oddziaływania na środowisko projektu strategii rozwoju miasta Bytom 2020+. Bytom: 07.2014 r., s. 49.
  7. Schyma 1925, s. 21.
  8. Schyma 1925, s. 13.
  9. Schyma 1925, s. 8.
  10. Schyma 1925, s. 5.
  11. Kubacy, s. 5–6.
  12. Kubacy, s. 1.
  13. Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147.

Oceń: Karb (Bytom)

★★★★★
Średnia ocena:4.84 Liczba ocen:8