Dąbrowa Miejska

---

Położenie

W przeszłości Dąbrowa Miejska była obszarem o znacznym znaczeniu, którego większość zabudowań znajdowała się w rejonie współczesnych ulic.

Do kluczowych ulic tego obszaru należą: Strzelców Bytomskich, znana w języku niemieckim jako Tarnowitzer Chaussee, a także Celna, Węglowa oraz Leśna.

Historia

Obszar leśny, który znany jest jako Dąbrowa, na przestrzeni wieków miał istotne znaczenie dla lokalnych mieszkańców. Już od 1459 roku był częścią Bytomia, a jego drewno służyło zarówno mieszkańcom miasta, jak i lokalnym gospodarzom do wypasu zwierząt. Wzmianka o miejskim lesie, określanym językiem niemieckim jako Stadtwald, pojawiła się w dokumentach datowanych na 1645 rok.

Na początku XIX wieku zaczęto intensywnie wykorzystywać zasoby przyrodnicze tego terenu. Miejscowi chłopi, wydobywając rudę żelaza ze swych pól, zmuszeni byli stawić czoła rosnącym opłatom nakładanym przez miasto. Z powodów ekonomicznych, wydobycie okazało się zbyt kosztowne dla pojedynczych rolników, co doprowadziło do przekazania praw eksploatacji w 1831 roku Szymonowi Friedländerowi, znanemu założycielowi kopalni „Magdalena”.

Dynamiczny rozwój tej dzielnicy wiązał się z industrializacją Górnego Śląska. W połowie XIX wieku, z inicjatywy Maurycego Friedländera, na tym obszarze zaczęły powstawać kopalnie, głównie cynku i galmanu. Wśród najważniejszych zakładów znalazła się kopalnia „Magdalena”, która przyczyniła się do rozwoju kolonii o tej samej nazwie, oraz „Minerva”, przejęta przez koncern Georga von Giesches Erben.

W 1830 roku ukończono budowę głównej drogi łączącej Bytom z Tarnowskimi Górami (Tarnowitzer Chaussee), wzdłuż której zaczęły powstawać domy, stanowiące część Dąbrowy Miejskiej. W 1859 roku obszar ten zamieszkiwało 1679 ludzi, a w jego granicach znajdowało się 54 domów prywatnych oraz pięć zakładów przemysłowych. W połowie XIX wieku wydzielono również obszar leśnictwa Dąbrowa, którego powierzchnia wynosiła około 1762 mórg. W obrębie Dąbrowy Miejskiej znajdowała się kolonia Dąbrowa, w skład której wchodziło 24 domy, zamieszkiwane przez 261 osób.

W 1859 roku otwarto katolicką szkołę, do której w drugiej połowie XIX wieku uczęszczało około 60 uczniów. W 1881 roku uruchomiono kopalnię rud cynku i ołowiu „Nowy Dwór”, a w 1873 roku – „Nową Wiktorię”, której teren później dołączono do „Nowego Dworu”. Pod koniec XIX wieku zaczęły pojawiać się pierwsze kamienice czynszowe, a także biblioteka i poczta, co przekształciło tę kolonię w południowe przedmieście Bytomia.

W 1913 roku na terenach leśnych Dąbrowy Miejskiej urządzono park leśny (niem. Waldpark). Na jego obszarze funkcjonowała restauracja Waldschloss (Zameczek Leśny), należąca do Arthura Limmerta. Niestety, budynek ten zburzono w latach 30. XX wieku wskutek szkód górniczych, a jego miejsce zajęła nowa restauracja, która również została zniszczona w latach 70. XX wieku. W 1903 roku nieopodal Zameczku otwarto przystanek kolejowy, znany później jako Bytom Północny.

Na przestrzeni lat Dąbrowa Miejska pozostawała w granicach Niemiec, a w 1922 roku na ulicy Celnej (niem. Zollstrasse) powstały domy dla celników. W tym samym roku otwarto kolejną restaurację – Grenzbaude. W północnej części dzielnicy od 1928 roku działała Kopalnia Węgla Kamiennego „Bytom” (niem. Beuthengrube), która obejmowała szkołę przemysłową oraz tartak, a przy niej zbudowano kolonię domu mieszkalnych o tej samej nazwie. W latach 1927-1928 w centrum Dąbrowy Miejskiej powstał kościół św. Józefa Robotnika, zaprojektowany przez Theodora Ehla, który został wyburzony w 2016 roku.

W 1936 roku zmieniono dotychczasową nazwę miejscowości oraz lasu Beuthen-Dombrowa na Beuthen Stadtwald. W okresie II wojny światowej w Dąbrowie Miejskiej istniały dwa obozy dla jeńców, jeden włoskich, a drugi ukraińskich. Po wojnie Waldpark przemianowano na Park im. Ludwika Waryńskiego, który zajmował wtedy obszar około 600 hektarów, a w parku znajduje się murowana kapliczka Maria im Walde.

Współczesność

„W latach 80. i 90. XX wieku, większość zabudowy Dąbrowy Miejskiej została zniszczona w wyniku szkód górniczych. To właśnie na tym terenie miało miejsce największe w historii Bytomia obniżenie terenu, które osiągnęło blisko 37 metrów poniżej pierwotnego poziomu. Kluczowym budynkiem, który został zlikwidowany w tamtym czasie, była szkoła. Ponadto, w 2016 roku, z powodu podobnych szkód, zniknął również parafialny kościół św. Józefa Robotnika w Bytomiu.

Obecnie, Dąbrowa Miejska jest miejscem, w którym funkcjonuje hostel oraz kilka firm zajmujących się usługami i handlem. Większość terenu, który niegdyś był pokryty lasem, przecina obecnie Autostrada A1, która została wprowadzona w 2012 roku.

Co więcej, w nazwach niektórych przystanków autobusowych i tramwajowych Zarządu Transportu Metropolitalnego, znajdujących się w rejonie byłej dzielnicy, można nadal spotkać człon „Dąbrowa Miejska”. Przystanki te obejmują: Dąbrowa Miejska Celna n/ż, Dąbrowa Miejska Centrum Handlowe, Dąbrowa Miejska Kościół n/ż, Dąbrowa Miejska Leśna, Dąbrowa Miejska n/ż oraz Dąbrowa Miejska Węglowa n/ż.

---

Oceń: Dąbrowa Miejska

---