Miechowice

---

Nazwa

Nazwa tej miejscowości wywodzi się od określenia Zakonu Kanoników Regularnych Grobu Bożego, znanego jako miechowici, którzy odegrali kluczową rolę w jej założeniu. Według słów niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego, istnieje także teoria, która łączy to imię z starożytną polską nazwą „miecha”, odnoszącą się do ręcznego urządzenia używanego do rozdmuchiwania ognia w kuźniach. W swojej publikacji poświęconej nazwom miejscowym na Śląsku, opublikowanej we Wrocławiu w 1888 roku, wskazał on na starszą wersję polskiej nazwy – Miechowice, wyjaśniając jej znaczenie jako „Sackdorf (Blasbalg)”, co tłumaczy się jako „Wieś miechów”.

Następnie, Niemcy zgermanizowali tę nazwę na Miechowitz, co spowodowało, że utraciła ona swoje pierwotne znaczenie. W 1936 roku, w wyniku nacisków ze strony nazistowskiej administracji III Rzeszy, zmieniono ją na Mechtal, całkowicie niemiecką wersję. Dopiero 7 maja 1946 roku oficjalnie zatwierdzono obecną nazwę Miechowice.

Historia

Historia Miechowic sięga roku 1336, kiedy to pojawiły się pierwsze wzmianki na temat tej miejscowości. Zaledwie kilka dekad później, do początku XV wieku, Miechowice funkcjonowały jako wieś książęca. Już w czasach średniowiecza na tym terenie rozpoczęto wydobycie galeny, co stanowiło podstawę rozwoju gospodarczego regionu.

W 1740 roku, w wyniku transakcji handlowej, Miechowice zostały podzielone na Górne i Dolne, gdzie właściciel Jerzy Fryderyk Ziemięcki sprzedał Górne Miechowice Franciszkowi Leopoldowi Schalschy. W okresie pierwszej połowy XIX wieku miejscowość ta była niewielką wsią, której właściciele wielokrotnie się zmieniali. Jednakże dynamiczny rozwój Miechowic miał miejsce po zakupie wsi przez Ignacego Domesa w 1812 roku, oraz uruchomieniu w 1823 roku kopalni galmanu Maria, która wówczas była jedną z największych na Górnym Śląsku (zobacz: Karol Godula). W wyniku tych wydarzeń Miechowice zyskały status ośrodka przemysłowego zamiast rolniczego.

Ignacy Domes rozpoczął budowę monumentalnego pałacu w 1817 roku, który później przeszedł gruntowną przebudowę dzięki Franciszkowi Wincklerowi. Rozkwit Miechowic w drugiej połowie XIX wieku był ściśle związany z działalnością rodziny Wincklerów, właścicieli licznych posiadłości na Śląsku, w tym Burowca, Mosznej oraz Zamku w Mosznej. W 1837 roku w Miechowicach przyszedł na świat Norbert Bonczyk, znany jako „Śląski Homer”.

W 1875 roku Karb został wydzielony z Miechowic i utworzono odrębną gminę. Przełomowym momentem dla tej miejscowości miał miejsce w 1902 roku, kiedy to uruchomiono kopalnię węgla kamiennego Preussengrube (Prusy), co przyczyniło się do dalszego rozwoju Miechowic jako gminy przemysłowej.

W 1911 roku w Miechowicach wikarym był błogosławiony Emil Szramek. W roku 1921, w czasie plebiscytu, niemal trzy czwarte z ponad sześciu tysięcy głosujących mieszkańców opowiedziało się za przynależnością do Polski, jednak w wyniku podziału Górnego Śląska Miechowice pozostały w Niemczech. Na tragiczne wydarzenia historyczne trzeba także powołać się, wskazując na walki o Miechowice, które miały miejsce od 25 do 27 stycznia 1945 roku. Po wkroczeniu Armii Czerwonej, około 380 mieszkańców zostało zamordowanych przez żołnierzy, a także zniszczono pałac miechowicki.

Po zakończeniu II wojny światowej, większość mieszkańców Miechowic znalazła zatrudnienie w trzech dużych zakładach: Kopalni Węgla Kamiennego Miechowice, elektrowni im. Drzymały oraz w Zakładach Gumowych Górnictwa. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych nastąpiła intensywna rozbudowa osiedla mieszkaniowego, co przekształciło Miechowice w sypialnię dla zakładów pracy w Bytomiu. W 2012 roku na terenach Miechowic utworzono zespół przyrodniczo-krajobrazowy Miechowicka Ostoja Leśna, który stanowi ważny element ochrony lokalnej przyrody.

Dzielnica

Miechowice, do 1951 roku niezależna gmina o przemysłowym charakterze, stały się częścią Bytomia w wyniku reformy administracyjnej. Choć na terenie miasta nie zostały wprowadzone dzielnice z samodzielnymi strukturami samorządowymi, Miechowice, tak jak inne obszary, funkcjonują w świadomości mieszkańców jako dzielnica Bytomia.

W 2006 roku miała miejsce społeczna inicjatywa, która doprowadziła do utworzenia Rady Dzielnicy Miechowice. Mieszkańcy w ciągu roku zebrali ponad 3700 podpisów wspierających ten projekt. Dzięki temu, 4 lipca 2007 roku, złożono wniosek o formalne utworzenie dzielnicy w Urzędzie Miasta Bytom. Wniosek ten został przyjęty po weryfikacji przez Komisję Regulaminową Rady Miejskiej.

Uchwała z dnia 26 listopada 2008 roku, podjęta przez Radę Miejską w Bytomiu, formalizowała stworzenie dzielnicy Miechowice. Z kolei 28 kwietnia 2009 roku zatwierdzono statut tej dzielnicy. Po akceptacji statutu przez Wojewodę Śląskiego oraz jego publikacji w Dzienniku Urzędowym, Prezydent Bytomia ogłosił wybory do Rady Dzielnicy.

Pierwsze wybory do Rady Dzielnicy Miechowice miały miejsce 11 października 2009 roku. W rywalizacji uczestniczyło 41 kandydatów, którzy starali się o 21 miejsc w czterech okręgach wyborczych. W rezultacie bezpośrednich wyborów wyłoniono 20 radnych. Ostatnie miejsce, 21 mandat, zostało przyznane w drodze losowania, pomiędzy dwoma kandydatami, którzy zdobyli tę samą liczbę głosów w swoim okręgu.

Zabytki

W Miechowicach można znaleźć wiele cennych zabytków, które świadczą o bogatej historii regionu. Oto niektóre z nich:

• Kościół św. Krzyża – zbudowany w latach 1857-1864, w stylu neogotyckim (nr rej. A/581/2019),
• Kościół Bożego Ciała – wzniesiony w latach 1914-1917, reprezentujący styl neobarokowy,
• Dawne założenie pałacowo-parkowe Thiele-Wincklerów, obecnie znane jako Park Ludowy – wpisane do rejestru zabytków pod numerem A/1612/95, którego elementy to:
• pozostałości pałacu z lat 1812-1817, niestety zniszczonego w 1945 roku,
• ruina oficyny pałacowej,
• Kaplica św. Barbary usytuowana na Górze Gryca – neogotycka, zbudowana w 1850 roku,
• zespół dawnego ewangelickiego ośrodka opiekuńczego „Ostoja Pokoju” – wpisany do rejestru zabytków pod numerem A/1350/24, w skład którego wchodzi:
• neogotycki kościół z roku 1896,
• plebania wzniesiona w 1894 roku w stylu historyzmu,
• dom opieki Ostoja Pokoju z 1890 roku w stylu historyzmu z elementami neogotyku,
• dom opieki Cisza Syjonu, zbudowany w stylu neogotyckim w 1905 roku,
• dom Matki Ewy, powstały na przełomie XIX i XX wieku,
• osiedle domków fińskich przy ul. Francuskiej – zbudowane w 1947 roku z myślą o górnikach pracujących w kopalni Miechowice.

Towarzystwa

W Miechowicach działa kilka interesujących organizacji, które pełnią istotną rolę w życiu lokalnej społeczności. Jednym z takich stowarzyszeń jest Towarzystwo Społeczno – Kulturalne Niemców Woj. Śląskiego, które posiada swoje koło w tym mieście.

Organizacja ta angażuje się w różnorodne działania na rzecz zachowania kultury oraz tradycji niemieckiej w regionie, a także promuje integrację mieszkańców.

Herb Miechowic

Herb Miechowic przedstawia wóz drabiniasty z woźnicą, ciągnięty przez jednego konia, nad którym umieszczono dziewięć gwiazd. Tło tego symbolu jest podzielone: w górnej części dominują kolory niebieskie, natomiast dolna część herbu ma barwę żółtą.

Legenda o założeniu Miechowic

Historia herbu, jak również sama etymologia nazwy Miechowice, jest opisana w legendzie, którą przytoczył Norbert Bonczyk w swoim poemacie zatytułowanym „Stary Kościół Miechowski”. Ta opowieść wiąże narodziny Miechowic z postacią Tadeusza Zaborowskiego oraz jego wuja, Wacha. Po śmierci biskupa Stanisława ze Szczepanowa, pewna grupa magnatów, nie mogąc pogodzić się z tą decyzją, postanowiła sprzeciwić się królowi Bolesławowi. Tak postawiona sytuacja groziła nie tylko wygnaniem, ale również utratą życia. W świetle tej legendy, zginęli także rodzice Tadeusza Zaborowskiego.

Maleńki Tadeusz, po tragicznej śmierci swoich bliskich, został przez wuja ukryty w snopku siana i nocą wywieziony z Krakowa na drabiniastym wozie. To właśnie stąd ma się brać wóz oraz gwiazdy w herbie Miechowic. Gdy Wach, jego opiekun, minął gród bytomski, zatrzymał się na krótki odpoczynek u stóp pobliskiego wzniesienia. Czując się bezpiecznie na terenie Śląska, postanowił wznieść tu prostą chatkę, w której zamieszkali obaj mężczyźni.

Po latach, kiedy Tadeusz dorósł, Wach przekazał mu zachowane dokumenty, które potwierdzały jego rodowód oraz prawa do majątku. Tadeusz Zaborowski nabył od Bytomia część sąsiadujących lasów, które następnie wykarczował i założył w ich miejscu wieś. Po śmierci Wacha Tadeusz umieścił na jego grobie krzyż z inskrypcją „Mniechował”. Przez lata słowo to przekształciło się w dzisiejsze Miechowice, a nad grobem Wacha początkowo zbudowano kaplicę, która później stała się kościołem.

---

Oceń: Miechowice

---