Budynek IV Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Chrobrego w Bytomiu

---

Historia

Secesyjny budynek, w którym znajduje się szkoła, został wzniesiony na zlecenie lokalnej władzy przez architekta Karla Bruggera. Powstał przy ówczesnym Kaiserplatz, dzisiejszym placu Sikorskiego, w latach 1901–1902. Projekt został zrealizowany pod nadzorem mistrza murarskiego J. Wygascha na działce oznaczonej numerem 244 z myślą o miejskiej katolickiej szkole realnej (niem. Städtische Katolische Realschule), która rozpoczęła swoją działalność już 1 maja 1897 roku.

Przed przeniesieniem do nowego obiektu, lekcje odbywały się w lokalizacji bytomskiej straży pożarnej, a szkoła specjalizowała się w przedmiotach przyrodniczo-matematycznych. Uczniowie zdobywali średnie wykształcenie, jednak nie mieli możliwości przystąpienia do matury, co ograniczało ich szanse na kontynuację nauki w szkołach wyższych, wymagających ukończenia gimnazjum.

Dzień otwarcia nowego budynku przypada na 8 maja 1903 roku, a placówka przyjęła nazwę miejskiej szkoły realnej (niem. Städtische Oberrealschule). W latach 20. XX wieku, szkoła zyskała status liceum, co umożliwiało absolwentom przystąpienie do egzaminu maturalnego i aplikowanie na studia.

W latach 30. XX wieku, być może w 1935 roku, szkole nadano imię Adolfa Hitlera i przekształcono ją w placówkę męską (niem. Städtische Oberschule für Jungen). Takie status placówki utrzymał się aż do stycznia 1945 roku, gdy do Bytomia wkroczyły wojska radzieckie. Wojenne wydarzenia spowodowały znaczne uszkodzenia budynku, w tym utratę części dachu oraz szyb w oknach.

Jeszcze w 1945 roku, obiekt gościł Państwowe Gimnazjum Męskie. W marcu tegoż roku Kuratorium Okręgu Szkolnego Śląskiego zainaugurowało działalność II Państwowego Gimnazjum i Liceum Męskiego w Bytomiu, które wpięto do omawianego budynku, wówczas pod adresem plac Czerwony 1. W roku szkolnym 1945/1946 przeprowadzono prace remontowe, aby naprawić szkody wojenne.

W około 1949 roku szkoła przekształciła się w II Ogólnokształcącą Szkołę Stopnia Podstawowego i Licealnego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Równolegle do budynku, w latach 1900–1901 zrealizowano wolno stojącą miejską salę gimnastyczną (niem. Städtische Turnhalle), według projektu, którego autorem był prawdopodobnie Berghold, pracownik miejskiego urzędu budowlanego. Z tej sali korzystali nie tylko uczniowie, ale również członkowie trzech lokalnych towarzystw gimnastycznych.

W dniu 28 marca 1977 roku szkoła została wpisana do rejestru zabytków województwa śląskiego (nr rejestru 1224/77), a jej granice ochronne obejmują całość obiektu oraz jego wnętrza. Prowadzono tam różnorodne prace remontowe, w tym kapitalny remont w latach 80. XX wieku, kiedy to wyczyszczono elewację. Od 1966 roku IV Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Chrobrego zajmuje to miejsce, potocznie nazywane Sikorakiem.

W 2015 roku zakończono prace renowacyjne związane z wymianą i restaurowaniem okien, przywracając im pierwotną, charakterystyczną niebieską barwę. Ponadto, remont objął także dach oraz docieplenie poddasza budynku.

Architektura

Bryła budynku

Budowla, która wznosi się w Bytomiu, to murowany obiekt wykonany z cegły, składający się z trzech kondygnacji i posiadający charakterystyczny kształt w postaci podkowy. W centralnej osi budynku umiejscowiona jest imponująca klatka schodowa, która wyróżnia się reprezentacyjnymi schodami trójbiegowymi. Konstrukcja została dodatkowo wzmocniona żelaznymi dźwigarami, co zapewnia jej trwałość i stabilność. W przeszłości dach o podwójnym spadzie pokryty był zieloną, glazurowaną dachówką, jednak obecnie oryginalne pokrycie nie zachowało się, a dachówka została wymieniona na inną w innej kolorystyce.

Wznosząca się ponad całą bryłę dach wieńczony jest centralną, okrągłą wieżą zegarową, która jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów architektury Bytomia. Wieża jest oparta na stalowej konstrukcji nośnej, co miało na celu zapobieżenie ewentualnym uszkodzeniom związanym z działalnością górniczą w okolicy. W wieży znajduje się witrażowy zegar oraz dzwon, które przyciągają wzrok przechodniów. Zegar, pochodzący z 1902 roku, został wykonany w słynnej fabryce Carla Weissa w Głogowie. Po pewnych uszkodzeniach spowodowanych nieszczelnością dachu, przeszedł remont w 1985 roku i został przystosowany do współczesnych wymogów – w 2002 roku przekształcono go w zegar kwarcowy.

Elewacje budynku wykonane są głównie z białej, glazurowanej cegły, wzbogaconej ornamentami roślinnymi oraz herbem Bytomia, który otoczony jest motywami roślinnymi umieszczonymi w górnej części ryzalitu fasady. Na elewacji można także dostrzec napisy: „Hier streb’[t] die Jugend zu Fleiß und Tugend”, które oznaczają, że młodzież dąży do pilności i cnoty, oraz „Erbaut 1901”, wskazujący na rok budowy. Warto wspomnieć, że napis „Städtische Katholische Realschule” umieszczony niegdyś pomiędzy linią okien pierwszego i drugiego piętra został usunięty po II wojnie światowej. W roku 1975 na fasadzie pojawiła się tablica upamiętniająca 30. rocznicę zwycięstwa nad faszyzmem. Elewacje frontowa i tylna zachowują symetrię, podczas gdy boczne są niesymetryczne, co nadaje całej budowli dynamiczny charakter. Dodatkowo, faliste, wklęsło-wypukłe ryzality na osi budynku, zwieńczone sześcioma szczytami, podkreślają oryginalny styl architektoniczny.

Przed głównym wejściem do obiektu ułożono kostkę granitową oraz bazaltową, co stanowi nawiązanie do elewacji szkoły. Kostka została ułożona w linearne wzory, zamknięte białymi oraz czerwonymi bordiurami. Choć część tego wykończenia dotrwała do dzisiaj, w latach 60. i 70. XX wieku została przykryta warstwą asfaltu.

Wnętrza

Wnętrze szkoły jest miejscem, które również zasługuje na uwagę. Budynek dysponował biblioteką przeznaczoną dla uczniów oraz nauczycieli, co sprzyjało rozwijaniu wiedzy i umiejętności.

W przestrzeniach wewnętrznych zachowały się oryginalne elementy, takie jak balustrady, drzwi, okna, posadzki oraz secesyjne szafy, które były przeznaczone na pomoce naukowe. Ciekawym elementem architektonicznym jest motyw sowy, który powtarza się w stolarce wnętrz. Na drugim piętrze mieści się aula w stylu secesyjnym, wyposażona w scenę, która wykorzystywana była do organizacji nabożeństw zarówno ewangelickich, jak i katolickich. Ściany auli ozdobione były malowidłami, które przedstawiały patronów, jednak zostały zamalowane po zakończeniu II wojny światowej.

W piwnicy umieszczono wejście do tunelu przeciwlotniczego, który łączy obiekt szkoły z obecną siedzibą Komisariatu Policji III przy ulicy dra Józefa Rostka 14 w Bytomiu.

---

Oceń: Budynek IV Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Chrobrego w Bytomiu

---