Bytomka, znana również pod niemiecką nazwą Beuthener Wasser lub Iserbach, to interesująca rzeka, która znajduje się w południowej części Polski.
Jest to prawostronny dopływ rzekiKłodnicy, co czyni ją istotnym elementem lokalnej sieci wodnej w województwie śląskim.
Informacje ogólne
Bytomka jest ciekawym ciekawym akwenem, o długości 19,2 km, z czego część, wynosząca około 7 km, przepływa przez teren Bytomia. Ten potok wpływa do Kłodnicy na obszarze Gliwic. Potok Mikulczycki, który w swoim górnym biegu znany jest jako Rokitnicki, stanowi prawobrzeżny dopływ Bytomki, natomiast lewobrzeżnym dopływem jest Graniczny Potok.
Źródło Bytomki znajduje się u podnóża wzniesienia o wysokości 315 m n.p.m. w obszarze lasu miechowickiego, gdzie następnie potok wpada do Kłodnicy. W obrębie północnej części Bytomia, płynie także potok Szarlejka, do którego uchodzi jego dopływ – Segiet. Długość Szarlejki wynosi 10,7 km.
W granicach Bytomia możemy znaleźć innowacyjne zbiorniki wodne – kilkadziesiąt stawów, które powstały w wyniku działalności człowieka w zapadliskach terenu oraz wyrobiskach poeksploatacyjnych. Szczególnie interesującym miejscem jest zespół stawów znany jako „Żabie Doły”, który leży na pograniczu Bytomia, Brzezin Śląskich oraz Chorzowa.
Niestety, osady Bytomki są obciążone pod względem zanieczyszczenia, charakteryzując się wysokimi stężeniami metali ciężkich pochodzenia antropogenicznego, takich jak nikiel, kadm oraz rtęć.
Hydronimia
Rzeka posiadała wiele historycznych nazw, które towarzyszyły jej w różnych epokach. W źródłach dokumentujących jej obecność wymieniane są następujące określenia: Cacaua, Cacava z XIII wieku, Koczawa Kliczborn z XV wieku, znana również z dzieł Jana Długosza jako Roczniki Królestwa Polskiego, Kokava z XVIII wieku, Beuthener Wasser oraz Iserbach z XIX wieku.
W późniejszych latach rzeka była nazywana także Małą Kocawą, Okronglik, a następnie Okrąglik w XX wieku. Obecnie najbardziej powszechną nazwą jest Bytomka, którą rzeka otrzymała na przestrzeni lat. Inne popularne odniesienia obejmują także Bytomską Wodę oraz Bojtnerkę, które rozwinęły się w czasach współczesnych.
Historia
W rejonie Bytomki można znaleźć ślady prehistorycznego osadnictwa, które sięgają nawet 10 000 lat p.n.e. Te fascynujące odkrycia miały miejsce w 1927 roku, gdzie na obszarze łach piaskowych nad rzeką (w rejonie Zabrza-Biskupic) odnaleziono tysiące drobnych przedmiotów wykonanych z krzemienia. Uważa się, że stanowiły one pozostałości po warsztacie rzemieślniczym, w którym wytwarzano te artefakty.
W XVII wieku Bytomka była znaczącym źródłem bogactwa dla mieszkańców okolicznych miejscowości takich jak Bytom, Zabrze oraz Gliwice. Na jej brzegach powstawały liczne młyny wodne, które wykorzystywały potencjał rzeki. Dodatkowo, w jej dopływach budowane były liczne stawy wodne, które pełniły różnorodne funkcje w życiu lokalnych społeczności.
Interesującym aspektem jest również to, że w okresie międzywojennym Bytomka na krótkim odcinku stanowiła granicę pomiędzy Niemcami a Polską, co dodaje jej historii dodatkowego wymiaru i znaczenia.
Rekultywacja
Bytom
W roku 2010 rozpoczęto w Bytomiu istotny projekt, który ma na celu rekultywację terenów darmo zniszczonych wokół rzeki Bytomka. Dzięki wsparciu z funduszy europejskich miasto uzyskało ponad 7 milionów złotych na te działania. Projekty te koncentrują się na eliminacji dzikich wysypisk odpadów oraz na rekultywacji obszarów zalewowych i lokalnych zbiorników wodnych otaczających Bytomkę.
Ruda Śląska
W Rudzie Śląskiej nawiązała się współpraca z Funduszem Spójności, co zaowocowało realizacją projektu zatytułowanego „Oczyszczanie ścieków – Ruda Śląska”. W jego ramach dokonano modernizacji oczyszczalni ścieków „Orzegów”, która została uruchomiona w grudniu 2007 roku i funkcjonuje zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym na odprowadzanie oczyszczonych ścieków.
Obecnie projekt obejmuje budowę i modernizację systemu kanalizacji w zlewni rzeczonej oczyszczalni. W roku 2008 oddano do użytku przepompownię usytuowaną przy ulicy Na Łąkach w Rudzie Śląskiej, a w roku 2009 uruchomiono przepompownię na ulicy Sobieskiego w Rudzkiej Kuźnicy. Realizacja tych projektów umożliwi skierowanie ścieków z dzielnic takich jak: Orzegów, Godula, Chebzie oraz Ruda do oczyszczalni „Orzegów”, co przyczyni się do zlikwidowania nielegalnych wylotów odprowadzających nieoczyszczone ścieki do rzeki Bytomki.
Rzeka Bytomka zmaga się z narastającym problemem zanieczyszczenia. Jej brzegi bywają mocno zaśmiecone, a wysoka zawartość ścieków prowadzi do wydobywania się nieprzyjemnych zapachów z koryta rzeki. Co roku odbywa się akcja sprzątająca, w ramach której wolontariusze oraz mieszkańcy zbierają śmieci na brzegach Bytomki.
Nie tylko Ruda Śląska wpływa na jakość wód rzeki; już w momencie, gdy Bytomka wpływa na terytorium miasta, jest poddana zanieczyszczeniu wodami spływającymi z Bytomia. Z kolei za czystość koryta oraz brzegów odpowiedzialny jest administrator rzeki, którym jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach, zajmujący się m.in. usuwaniem odpadów z obszaru Bytomki.
Przypisy
- Elektroniczny słownik hydronimów Polski | Instytut Języka Polskiego PAN [online], eshp.ijp.pan.pl [dostęp 07.03.2023 r.]
- Tomasz Śmiałek: 70 lat szkoły muzycznej w Bytomiu. Dzieje budynku szkolnego. Bytom: Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Fryderyka Chopina, 2016 r., s. 48. ISBN 978-83-944948-0-3.
- Na spacer nad Bytomkę. bytom.pl. [dostęp 17.07.2011 r.]
- Działoszyńska-Wawrzykiewicz 2008, s. 1, 14.
- Działoszyńska-Wawrzykiewicz 2008, s. 4.
- Działoszyńska-Wawrzykiewicz 2008, s. 11.
- Działoszyńska-Wawrzykiewicz 2008, s. 14.
- a b Beuthen O.S.. Messtischblatt 5679, wyd. 1934 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Inne obiekty":
Budynek Królewskiego Instytutu Higieny w Bytomiu | Graniczny Potok (dopływ Bytomki) | Stary Ratusz w Szombierkach | Góra GrycaOceń: Bytomka