Cmentarz Jeruzalem w Bytomiu to wyjątkowe miejsce pełne historii i kultury. Został założony w 1920 roku w dzielnicy Bytom-Rozbarku, a jego architektura i układ przestrzenny zdradzają wiele o minionych latach.
Ten cmentarz parafialny jest nie tylko miejscem spoczynku dla wielu, ale także zabytkiem wpisanym do rejestru nieruchomości województwa śląskiego. Jego obecność podkreśla znaczenie lokalnych tradycji oraz pamięci o zmarłych.
Obiekt ten jest administrowany przez parafię św. Jacka w Bytomiu, która dba o jego stan oraz organizację ceremonii pogrzebowych i innych wydarzeń związanych z miejscem spoczynku. Cmentarz Jeruzalem stanowi więc istotny element nie tylko dla mieszkańców, ale również dla wszystkich odwiedzających regionalne zabytki.
Historia
Nekropolia, która jest znana jako cmentarz Jeruzalem, została ustanowiona z myślą o osobach zmarłych z gminy Rozbark, która w roku 1920 obejmowała około 20 tysięcy mieszkańców. Wcześniej, zmarłych z tej gminy grzebano na cmentarzach, które były administrowane przez parafię Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bytomiu, do której należały cmentarze Mater Dolorosa oraz cmentarz znajdujący się przy obecnej ulicy Powstańców Śląskich. Kluczową rolę w założeniu nowego cmentarza odegrał proboszcz parafii św. Jacka, ks. Franciszek Strzybny, który już przed I wojną światową starał się o to przedsięwzięcie.
W listopadzie 1920 roku parafia zakupiła działkę nieużytków pokopalnianych od Śląskich Kopalni i Cynkowni SA, o powierzchni wynoszącej 21,5 morgi. Z przeznaczonej parceli wyodrębniono 9 mórg, które miały służyć jako teren przyszłego cmentarza, usytuowanego wówczas na uboczu. Poświęcenie cmentarza miało miejsce 5 grudnia 1920 roku, dokonane przez ks. dziekana Emanuela Buchwalda (zdaniem niektórych źródeł, przez proboszcza ks. Franciszka Strzybnego). Zaledwie dzień później, 6 grudnia, odbyły się pierwsze pochówki, mimo iż cmentarz był otwarty nielegalnie – zezwolenie uzyskano dopiero w styczniu 1921 roku.
W kolejnych latach pole cmentarza zostało poszerzone w kierunku południowym o 14,5 morgi oraz północnym, gdzie dodano 16 mórg. W dniu 13 marca 2007 roku nekropolia została zarejestrowana jako zabytek nieruchomy województwa śląskiego. Natomiast 1 listopada 2013 roku, po przeprowadzeniu prac renowacyjnych, cmentarz został poświęcony przez ks. bpa Gerarda Kusza oraz nadano mu nazwę Jeruzalem.
Pochowani na cmentarzu
Na tym historycznym cmentarzu spoczywają między innymi ksiądz Jan Szymała oraz znajduje się tam pomnik poświęcony ofiarom katastrofy górniczej, która miała miejsce w kopalni Heinitz.
Architektura
Wizjonerski projekt cmentarza Jeruzalem w Bytomiu przeszedł modyfikacje na przestrzeni lat, co spowodowało, że jego pierwotne cechy zostały w znacznym stopniu utracone. Dziś już niewiele pozostało po oryginalnym układzie architektonicznym, który niegdyś charakteryzował tę przestrzeń. Niestety, nie zachował się pierwotny drewniany płot, który stanowił integralną część założenia.
Przypisy
- a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r., s. 25 [dostęp 06.04.2018 r.]
- Magdalena Mikrut-Majeranek: Rozbark: Cmentarz Jeruzalem we Wszystkich Świętych. [w:] naszemiasto.pl Bytom [on-line]. Polska Press, 03.11.2016 r. [dostęp 29.03.2018 r.]
- a b c d e f g h i j k l Kaganiec 1999 ↓, s. 93.
Oceń: Cmentarz Jeruzalem w Bytomiu