Jerzy Jarzębski


Jerzy Jarzębski, urodzony 22 sierpnia 1947 roku w Bytomiu, jest wybitną postacią w polskiej literaturze, znanym krytykiem i historykiem literatury. Zmarł 25 lutego 2024 roku, pozostawiając po sobie bogaty dorobek naukowy związany przede wszystkim z twórczością takich autorów, jak Witold Gombrowicz, Bruno Schulz oraz Stanisław Lem. Jego prace badawcze i analizy literackie przyczyniły się do pogłębienia zrozumienia tych uznawanych za wielkich twórców polskiej literatury XX wieku.

W ciągu swojej kariery akademickiej, Jerzy Jarzębski pełnił funkcję profesora nauk humanistycznych oraz nauczyciela akademickiego na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz Państwowej Wyższej Szkole Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu. Jego wykłady i publikacje były inspiracją dla wielu studentów oraz miłośników literatury, a także przyczyniły się do rozwoju literaturoznawstwa w Polsce.

Życiorys

„Jerzy Jarzębski jest absolwentem studiów polonistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie rozpoczął swoją edukację w 1971 roku. Oprócz literatury, zgłębiał również filozofię na tej samej uczelni. Swoją habilitację uzyskał w 1993 roku w dziedzinie literaturoznawstwa na podstawie pracy zatytułowanej 'Prawda’ w prozie XX wieku. W obrębie swoich zainteresowań literackich szczególnie wyróżnia się jako specjalista od twórczości Witolda Gombrowicza, Brunona Schulza oraz Stanisława Lema. Jako krytyk skupia się głównie na współczesnej prozie.

W roku 1998 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych. Przez wiele lat był emerytowanym profesorem zwyczajnym na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie wykładał m.in. w Studium Literacko-Artystycznym oraz w Instytucie Polonistyki Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu. W 1998 roku przez semestr letni prowadził zajęcia na Uniwersytecie Harvarda, zastępując Stanisława Barańczaka. W semestrze zimowym roku akademickiego 2000–2001 pełnił funkcję visiting professor na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Jarzębski był również gościem wykładowym na licznych uniwersytetach w Europie, Azji oraz obu Amerykach.

Jego twórczość przetłumaczono na 20 języków, a w latach 2001–2003 był członkiem jury prestiżowej Nagrody Literackiej Nike. W 2008 roku zaangażował się w pracę jury Nagrody Mediów Publicznych, skupiającej się na literaturze pięknej, znanej pod nazwą COGITO. Od 2016 roku przewodniczy jurorowi Nagrody im. Witolda Gombrowicza, dedykowanej debiutom prozatorskim.

W 1984 roku otrzymał Nagrodę Wydziału I PAN im. Aleksandra Brucknera, a rok później zdobył Nagrodę Fundacji im. Kościelskich, będąc jurorem od 1993 roku. Nagroda im. Kazimierza Wyki trafiła do niego w 1991 roku, a w marcu 2003 Jerzy Jarzębski został laureatem nagrody Krakowska Książka Miesiąca za dzieło 'Wszechświat Lema’. W 2006 roku zdobył nominację do Nagrody Literackiej Nike za powieść 'Prowincja Centrum’. Wśród z jego powodu wypromowanych doktorów znajduje się m.in. Jakub Momro.”

Publikacje

Jerzy Jarzębski to uznany krytyk literacki i badacz, którego dorobek publikacyjny obejmuje wiele ważnych pozycji. Oto przegląd jego kluczowych prac:

  • Gra w Gombrowicza (1982),
  • Powieść jako autokreacja (1984),
  • Zufall und Ordnung. Zum Werk Stanislaw Lems (1986),
  • W Polsce, czyli wszędzie. Studia o polskiej prozie współczesnej (1992),
  • Apetyt na Przemianę. Notatki o prozie współczesnej (1997),
  • Pożegnanie z emigracją. O powojennej prozie polskiej (1998),
  • Schulz (2000),
  • Podglądanie Gombrowicza (2000),
  • Wszechświat Lema (2002),
  • Słownik schulzowski (wraz z Włodzimierzem Boleckim i Stanisławem Rośkiem, 2003),
  • Gombrowicz (2004),
  • Proza dwudziestolecia (2005),
  • Prowincja Centrum. Przypisy do Schulza (2005),
  • Natura i teatr. 16 tekstów o Gombrowiczu (2007),
  • Proza: wykroje i wzory (2016),
  • Schulzowskie miejsca i znaki (2016),
  • Gry poetyckie i teatralne (2018),
  • Miasta – rzeczy – przestrzenie (2019).

Twórczość Jarzębskiego stanowi cenny wkład w literaturoznawstwo i zachęca do głębszej refleksji nad polską prozą oraz jej twórcami.

Przypisy

  1. Laureaci 2009-1995 – Krakowska Książka Miesiąca [online] [dostęp 28.09.2023 r.]
  2. Jarzębski Jerzy, [w:] Władysław W. Tyrański, Kto jest kim w Krakowie. Lokalne władze, urzędy, instytucje, środowiska. Kraków: Krakowska Agencja Informacyjna, 2000, s. 126 [dostęp 01.02.2023 r.]
  3. Jarzębski Jerzy, [w:] Władysław W. Tyrański, Kto jest kim w Krakowie. Lokalne władze, urzędy, instytucje, środowiska. Kraków: Krakowska Agencja Informacyjna, 2000, s. 125 [dostęp 01.02.2023 r.]
  4. Nagroda Nike 2006. nike.org.pl. [dostęp 20.07.2015 r.]
  5. Prof. dr hab. Jerzy Jarzębski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 08.08.2015 r.]
  6. Nagroda im. Kazimierza Wyki. [dostęp 18.05.2014 r.]

Oceń: Jerzy Jarzębski

Średnia ocena:4.89 Liczba ocen:13