Szyb Bolko

---

Historia

„Szyb został zgłębiony w 1904 roku, chociaż niektórzy badacze podają datę 1906. Stanowił część kopalni rud cynku i ołowiu o nazwie Fiedlersglück, która została założona w 1859 roku i pozostawała w rękach rodziny Donnersmarcków. W 1908 roku zakończono budowę charakterystycznej wieży wyciągowej. Urobek z szybu był transportowany kolejką napowietrzną do płuczki w Szarleju; po podziale Górnego Śląska kolejka ta zaczęła prowadzić do kopalni Neue Victoria, która później weszła w skład Zakładów Górniczych Nowy Dwór.

W okresie międzywojennym kopalnia Fiedlersglück była własnością Schlesische Aktien-Gesellschaft für Bergbau- und Zinkhüttenbetrieb. Po zakończeniu II wojny światowej zakład został przejęty przez Zakłady Górnicze im. Ludwika Waryńskiego, które później stały się częścią Zakładów Górniczo-Hutniczych Orzeł Biały, na mocy orzeczenia Ministra Przemysłu i Handlu z 16 czerwca 1947 roku.

Obecnie szybem zarządza Centralna Pompownia „Bolko”. Głębokość szybu, mierzona od zrębu do rząpia, pierwotnie wynosiła 100 m, a obecnie osiąga 129,3 m. W wewnętrznej części szybu zainstalowane zostało nowoczesne urządzenie wyciągowe, które wyposażono w dwie klatki. Na wysokości zrębu znajduje się bębnowa maszyna wyciągowa, która została wyprodukowana w 1906 roku przez firmę AEG oraz Hutę Donnersmarck w Zabrzu.

Centralna Pompownia Bolko

Po zakończeniu wydobycia rud cynkowo-ołowiowych w rejonie tzw. Niecki Bytomskiej, która obejmuje między innymi miasta Bytom oraz Piekary Śląskie, w 1991 roku nastąpiło zamknięcie kopalń. Podjęto działania mające na celu zabezpieczenie czynnych wyrobisk kopalń węgla kamiennego, a także okolicznych terenów przed zalewaniem wodami gruntowymi. W związku z tym dużym przedsięwzięciem, w okresie od maja 1985 roku do października 1991 roku, zrealizowano budowę centralnej pompowni przy szybie „Bolko”. Celem tej inwestycji było odprowadzanie wód dołowych z likwidowanych wyrobisk kopalń rudnych.

Aby to osiągnąć, pogłębiono szyb „Bolko” do głębokości 129,3 m, z pierwotnych 100 m, a także wykonano dwa chodniki wodne o łącznej długości 2325 m. Ponadto w zrobach rudnych zainstalowano 13 pomp, z czego na bieżąco pracuje 6, kolejny zestaw 6 pomp jest w rezerwie, a jedna pompa może być w trakcie serwisowania. W późniejszych latach, ze względu na działania prowadzone przez Kopalnię Węgla Kamiennego Julian, doszło do odkształcenia przekopu wschodniego, co w konsekwencji wywołało problemy z wentylacją. W związku z tym, około 600 m fragment wyrobiska został odcięty, co doprowadziło do skrócenia długości systemu odwadniającego CP Bolko.

Pompownia rozpoczęła swoją działalność w czerwcu 1988 roku, a 30 kwietnia 1990 roku, po zakończeniu działania ostatniej lokalnej pompowni, przejęła odpowiedzialność za odprowadzanie wód ze zrobów kopalń rudnych. Średnio, urządzenia te usuwają około 22 m³ wody na minutę z dawnych wyrobisk ZGH Orzeł Biały, z zaprojektowaną wydajnością na poziomie 36 m³ na minutę. Wody te są transportowane rurociągiem do pobliskiej Brynicy. Brak pompowania przez dłużej niż 12 godzin mógłby doprowadzić do katastrofalnych skutków, zaczynając od zalania wcześniejszych wyrobisk rudnych, a kończąc na obszarach niżej położonych, gdzie znajdują się kopalnie węgla kamiennego, w tym KWK „Bobrek-Centrum”.

Woda dołowa wypompowywana z pompowni Bolko w 1990 roku była zanieczyszczona wysokimi stężeniami cynku, ołowiu oraz jonów siarczanowych, które stopniowo jednak zaczęły się zmniejszać. Operatorem pompowni jest firma Centralna Pompownia „Bolko” sp. z o.o., która do końca 2020 roku pozostawała w grupie kapitałowej „Orzeł Biały S.A.”, utworzonej w wyniku komercjalizacji i prywatyzacji Zakładów Górniczo-Hutniczych „Orzeł Biały”. Z dniem 31 grudnia 2020 roku, Centralna Pompownia „Bolko” sp. z o.o. została nabyta przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń, wchodząc tym samym w skład Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń. Pompownia otrzymuje wsparcie finansowe z dotacji podmiotowej z budżetu państwa, przyznawanej przez Ministra Gospodarki na podstawie specjalnej ustawy.

---

Oceń: Szyb Bolko

---