Dom Polski „Ul”

---

Pochodzenie nazwy

Historię nazwy tego miejsca można wyjaśnić przez jego rolę w życiu społeczności polskiej, żyjącej w niemieckim Górnym Śląsku. Budynek, który pełnił funkcję siedziby organizacyjnej, odgrywał także ważną rolę jako punkt spotkań dla Polaków, którzy tam przybywali.

W tym wyjątkowym miejscu prowadzono dyskusje i rozmowy w języku polskim, organizowano zabawy oraz śpiewano tradycyjne pieśni. Cała atmosfera była niezwykle żywiołowa, wypełniając przestrzeń radosnym hałasem, który przypominał o sieci społecznych więzi i wspólnym spędzaniu czasu. Właśnie z tej przyczyny określenie „Ul” zyskało praktyczne zastosowanie; w tym budynku panowała gwarność i ruchliwość, porównywalna do wnętrza ula.

Historia

Budynek znany jako „Ul” powstał na przełomie XIX wieku, około 1880 roku, pierwotnie funkcjonując jako restauracja. W późniejszym okresie dobudowano dużą salę widowiskową, która obecnie już nie istnieje. W 1910 roku jego nowym właścicielem został drogista Michał Wolski, który przekształcił go w miejsce organizacji licznych przedstawień, uroczystości oraz zebrań. W obiekcie miały miejsce także działania związane z I powstaniem śląskim.

W roku 1921 Michał Wolski zdecydował się na sprzedaż lokalu. Po 1922 roku działalność Towarzystwa „Ul” została wstrzymana. Mimo to, budynek nadal służył jako restauracja, zanim przeszedł w ręce niemieckich komunistów. W dalszej kolejności stał się siedzibą hitlerowskich związków zawodowych, a od 1938 roku funkcjonowało w nim kino, które powstało po adaptacji sali widowiskowej.

Kino zostało zniszczone przez Sowiecki szturm w 1945 roku. Po zakończeniu II wojny światowej część budynku przekształcono na przedszkole. W 1978 roku, „Ul” przeszedł w posiadanie Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.

Właściciele posesji

• przed 1893 – inżynier Kramer,
• 1893-1894 – architekt Sobociński,
• 1894-1906 – Franz Bonsch,
• 1906-1912 – M. Friedländer,
• 1912-1921 – Michał Wolski – udostępnienie budynków Towarzystwu „Ul”,
• po 1922 – j. pol. Górnośląskie Towarzystwo Akcyjne Browarów.

Działalność Towarzystwa „Ul”

Na obszarze, na którym zlokalizowany był budynek, były też inne zabudowania gospodarcze oraz restauracja z sceną o wymiarach 14×7 m. Patrząc z perspektywy historycznej, organizacje takie jak Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” (w latach 1910–1921), Związek Towarzystw Polek, Zjednoczenie Zawodowe Polskie oraz Polskie Kółko Graficzne, miały tam swoje siedziby. Warto wspomnieć, że chór „Halka” oraz „Jedność” również miały siedzibę w tym miejscu, a amatorski teatr wystawił sztuki takie jak „Kordian” J. Słowackiego czy „Królową Jadwigę” St. Wyspiańskiego.

W czasie powstań śląskich w „Ulu” miała miejsce składania przysięgi przez powstańców.

Po 1945

• lata 50 XX w. – przeznaczony do rozbiórki,
• listopad 1956 – po apelu działaczy PTTK wstrzymano rozbiórkę,
• lata 60 XX w. i 70 XX w. – siedziba przedszkola,
• 1978 – otwarcie Izby Tradycji i Perspektyw Miasta Bytom „Ul”, a następnie filia Muzeum Górnośląskiego,
• piwiarnia,
• od 2015 należy do Hufca ZHP Bytom.

---

Oceń: Dom Polski „Ul”

---